EUDR – co to za rozporządzenie i dlaczego zostało wprowadzone?
Rozporządzenie EUDR (EU Deforestation Regulation), przyjęte przez Parlament Europejski i Radę 31 maja 2023 r., to element Europejskiego Zielonego Ładu, mający na celu walkę z globalnym wylesianiem, degradacją lasów oraz utratą bioróżnorodności. Nowe przepisy weszły w życie 29 czerwca 2023 r., a ich stosowanie rozpocznie się od 30 grudnia 2025 r. (dla MŚP – od 30 czerwca 2026 r.).
Celem rozporządzenia EUDR jest zapewnienie, że żaden produkt wprowadzany na rynek UE lub z niego eksportowany nie przyczynia się do wylesiania.
Jakie towary i produkty podlegają EUDR?
Rozporządzenie przeciwko wylesianiu obejmuje siedem surowców szczególnie powiązanych z degradacją środowiska:
- bydło,
- kakao,
- kawę,
- olej palmowy,
- soję,
- kauczuk.
Obejmuje ono również szereg produktów zawierających te surowce lub z nich wytworzonych – m.in. mięso, czekoladę, opony, papier, kosmetyki, książki, ramy drewniane, naczynia kuchenne czy palety.
Kluczowe jest, że produkty muszą jednocześnie: nie powodować wylesiania, być zgodne z przepisami kraju produkcji oraz mieć złożone oświadczenie o należytej staranności.
Kogo dotyczą przepisy EUDR?
Rozporządzenie EUDR dotyczy wszystkich podmiotów gospodarczych, które w ramach działalności wprowadzają, udostępniają lub eksportują objęte nim towary i produkty. Wyróżnia się dwa typy przedsiębiorców: „podmiot” – importerzy i producenci oraz „podmiot handlowy” – dystrybutorzy i sprzedawcy detaliczni.
Niezależnie od wielkości firmy czy ilości produktów, każdy musi dostosować się do przepisów.
Obowiązki przedsiębiorców – należyta staranność
Stosownie do art. 3 rozporządzenia EUDR, towary i produkty objęte rozporządzeniem EUDR będzie można wprowadzać do obrotu, udostępniać na rynku lub z niego wywozić pod warunkiem, że:
- nie powodują wylesiania;
- zostały wyprodukowane zgodnie z właściwymi przepisami kraju produkcji;
- przedłożono w ich sprawie oświadczenie o należytej staranności.
Zgodnie z EUDR, zanim dany produkt zostanie wprowadzony na rynek, należy przeprowadzić kompleksową analizę jego pochodzenia.
Obowiązkowy jest system należytej staranności, obejmujący: gromadzenie informacji (m.in. geolokalizacja, dane o dostawcach), ocenę ryzyka oraz działania redukujące to ryzyko.
Jeśli ryzyko uznane zostanie za większe niż znikome – produkt nie może trafić na rynek. Przedsiębiorcy muszą przechowywać dokumentację przez 5 lat oraz publikować raporty (w przypadku dużych podmiotów).
Podmioty zobowiązane są przekazywać innym podmiotom, na dalszych etapach łańcucha dostaw produktów, że zachowano należytą staranność oraz że nie stwierdzono żadnego ryzyka lub stwierdzono jedynie znikome ryzyko, a także przekazywać numery referencyjne oświadczeń o należytej staranności związanych z tymi produktami.
Ocena ryzyka i środki zaradcze
Rozporządzenie UE 2023/1115 wymaga, by przedsiębiorca ocenił potencjalne ryzyko związane z produktem, biorąc pod uwagę takie czynniki jak: kraj pochodzenia, poziom korupcji, konflikty zbrojne, stan środowiska, obecność rdzennych społeczności, czy dostępność certyfikatów.
W razie wykrycia ryzyka, należy wdrożyć działania naprawcze – np. żądać dodatkowych dokumentów, przeprowadzić audyty, współpracować z lokalnymi producentami.
System ten musi być przeglądany co najmniej raz w roku.
Jakie sankcje grożą za naruszenie EUDR?
Przedsiębiorcy naruszający przepisy EUDR mogą spodziewać się sankcji ustanowionych przez państwa członkowskie.
W Polsce odpowiednie przepisy są w trakcie wdrażania.
Katalog unijny przewiduje między innymi:
- grzywny do 4% rocznego obrotu,
- konfiskatę towarów,
- zakaz udziału w zamówieniach publicznych
- czasowy zakaz obrotu towarami.
Firmy naruszające prawo mogą zostać wpisane do unijnego rejestru na stronie Komisji Europejskiej, co może mieć poważne konsekwencje wizerunkowe i biznesowe.
Od kiedy obowiązuje EUDR ?
Nowe przepisy weszły w życie 29 czerwca 2023 r. i początkowo miały zacząć obowiązywać 30 grudnia 2024 r.
Po przyjęciu niniejszego wniosku Parlamentu europejskiego rozporządzenie będzie wiążące dla dużych podmiotów i podmiotów handlowych od dnia 30 grudnia 2025 r., natomiast mikroprzedsiębiorstwa i małe przedsiębiorstwa będą musiały stosować je od dnia 30 czerwca 2026 r.
Jeżeli potrzebujesz pomocy w zakresie systemów należytej staranności oraz wymagań dotyczących EUDR, skontaktuj się z nami.